Het nieuwe militair-strategische document dat door de Chinese regering is voorgesteld legt de nadruk op vier terreinen: de oceaan, de ruimte, nucleaire capaciteit en cyberspace. Vooral die eerste lijkt voor Peking erg belangrijk.
Jos de Greef
China wil echte maritieme macht worden
China wil zijn zeemacht verder uitbouwen om zijn invloed te laten gelden ver van de eigen kustlijn. Dat lijkt vooral in te spelen op disputen met buurlanden over het bezit van eilanden en riffen in de Oost- en de Zuid-Chinese Zee. De nieuwe strategie kan ook de spanningen met de Verenigde Staten opvoeren.
Het nieuwe militair-strategische document dat door de Chinese regering is voorgesteld legt de nadruk op vier terreinen: de oceaan, de ruimte, nucleaire capaciteit en cyberspace. Vooral die eerste lijkt voor Peking erg belangrijk.
Nu investeert China al enkele jaren fors in de uitbreiding van zijn zeemacht. Was dat aanvankelijk niet meer dan een veredelde kustwacht, dan is die de voorbije jaren stevig uitgebreid met een vliegdekschip, maar ook met duikboten en andere grote oorlogsschepen die ver van de eigen kust kunnen opereren.
Die trend wordt nu bevestigd, maar wat echt opvalt in de tekst is dat de marine niet enkel als "defensief" wordt bestempeld, maar nu ook "offensief" moet kunnen optreden, aanvallend dus. "China zal niet aanvallen, maar indien het aangevallen wordt, zal het terugslaan", staat er. Wat verderop wordt verwezen naar "de provocaties door zekere buurlanden en partijen van buitenaf die zich mensen in het conflict over eigendomsrechten in de Zuid-Chinese Zee". Dat laatste lijkt vooral gericht aan de Verenigde Staten die grotendeels de controle hebben over de Stille Oceaan.
China's maritieme dromen en eilanden
Peking ligt overhoop met de meeste buurlanden inzake het bezit van meestal onbewoonde eilanden, atollen en riffen in de Oost-Chinese en de Zuid-Chinese Zee. Het loopt zo in de traditie van admiraal Zheng He die omstreeks 1400 grote vloten jonken uitzond naar India, Arabië en Oost-Afrika.
Concreet eist China nu op zijn zeekaarten alle eilandjes en riffen op in de Zuid-Chinese Zee. Op het einde van de oorlog in Vietnam in 1975 heeft het al de Paracel- en de Spratly-eilanden veroverd op Vietnam, wat nog altijd tot grote spanningen leidt. China bouwt nu allerlei constructies en vliegvelden op die eilanden om zijn aanspraken kracht bij te zetten en dat leidt tot spanningen met andere oeverstaten zoals Vietnam, de Filipijnen, Brunei, Maleisië en Indonesië. In al die landen leidt dat tot hevige anti-Chinese protesten, die soms gewelddadig zijn.
Inzet van die toenemende spanningen zijn de reserves aan olie en gas die zich in de Zuid-Chinese Zee bevinden. Door het claimen van eilanden en riffen, eist China ook het bezit van die rijkdommen op, maar ook de controle over belangrijke zeeroutes naar Europa en Australië. Die eisen passen dan wel niet in de UNCLOS (United Nations Convention on the Laws of the Sea) uit 1982 die oeverstaten gelijke delen van exclusieve economische zones voor hun kust verleent tot 200 zeemijlen van de eigen kust.
Een gelijkaardig conflict in de Oost-Chinese Zee stelt dan weer China tegenover Japan over de onbewoonde eilandjes Senkaku (of Diaoyu in het Chinees) ten noorden van Taiwan. De situatie hier is nog explosiever omdat het de erg gevoelige oude vijandschap tussen twee militaire grootmachten Japan en China naar boven brengt. Tenslotte probeert China via zijn maritieme aspiraties ook druk uit te oefenen op Taiwan dat het als een provincie beschouwt.
In het vaarwater van de VS?
Met uitzondering van Japan en Indonesië zijn Vietnam, de Filipijnen, Maleisië en Brunei op zee geen grote tegenstander van China, maar met uitzondering van Vietnam zoeken en krijgen die landen in principe dan weer de steun van hun traditionele bondgenoot de Verenigde Staten. De Amerikaanse marine controleert nu eenmaal de Stille Oceaan tot aan de kusten van Azië en is niet van plan om die positie op te geven.
Washington mengt zich niet uitdrukkelijk in de eilanddisputen, maar heeft wel een militair bijstandspact met Japan. Dat laatste land heeft volgens de eigen grondwet geen echt leger, maar wel een "self defence force" die echter één van de meest moderne en grootste militaire machten in de regio maakt.
De VS houden ook de toestand in de Zuid-Chinese Zee in de gaten. Amerikaanse spionagevliegtuigen maakten onlangs vluchten boven Chinese installaties in de Spratly-eilanden. Bovendien wil zelfs de oude vijand Vietnam militair de banden met de VS aanhalen.
Hoe dan ook noemde de Amerikaanse analist Nuriel Roubini vorig jaar de conflicten rond de eilanden in het Verre Oosten "het grootste geopolitieke risico van onze tijd". Roubini vergeleek de machtsstrijd tussen de VS en China nu met die tussen Groot-Brittannië en Duitsland aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. Als economist voorspelde Roubini zowel de kredietcrisis van 2007 en 2008 als het herstel in de VS daarna. Wat hij zegt, weegt dus wel degelijk. Zijn visie gaat verder dan een potentieel militair treffen tussen de VS en China, maar ook over -meer waarschijnlijk- economisch conflict tussen twee van de vier belangrijkste economische grootmachten van deze planeet.
Jos de Greef
Bron: De Redactie.be (26-05-2015)
Foto: AP