Christoph Schmidt

De handelsdeal met Vietnam is een nieuwe politieke test voor Europese Unie

Een textielmedewerker in Hanoi, Vietnam.Beeld EPA

Het Europees Parlement stemt vandaag over de overeenkomst die het in 2019 sloot met Vietnam. De voorstanders winnen waarschijnlijk.

Terwijl het Nederlandse parlement zich een mening vormt over de vier jaar oude handelsovereenkomst tussen de Europese Unie en Canada, is de EU alweer een paar stappen verder. De gigadeal met Japan is sinds vorig jaar van kracht en vandaag stemt het Europees Parlement over het vrijhandelsakkoord met (communistisch) Vietnam.

De verwachte ratificatie in Straatsburg is een flinke stap in, ook hier, een slepend en tijdrovend proces: na jarenlange onderhandelingen lag er vorig jaar zomer een definitief akkoord met Vietnam. Zoals alle EU-handelsakkoorden van de laatste jaren heeft ook deze een economische, technische kant en een politieke, waar veel meer spanning op staat.

Om te verdienen, moeten anderen verliezen

Om met die laatste te beginnen: “Dit is een unieke kans voor dit Europees Parlement om de EU een geopolitieke speler te laten zijn – geen imperium dat regels oplegt, maar een wereldspeler die het multi-lateralisme verdedigt”, zei Geert Bourgeois van de Vlaams-nationalistische N-VA dinsdag. Hij trad namens het parlement op als zogeheten rapporteur over deze Vietnam-deal.

Voorstanders vinden dat dit soort akkoorden aantoont dat de EU een open, mondiaal gezicht heeft, gericht op samenwerking. Dat is volgens hen hard nodig in een wereld waarin de Amerikaanse president Trump en andere nationalistische regeringsleiders zich terugtrekken achter hun landsgrenzen en internationale handel zien als een zero sum game: om ergens aan te verdienen, moeten anderen verliezen.

De overeenkomst met Vietnam is echter een win-winsituatie, aldus de Europese Commissie. De komende jaren verdwijnen immers bijna alle douanetarieven tussen de EU en Vietnam. Het Aziatische land krijgt iets langer de tijd om die tarieven af te schaffen. Op het eerste gezicht heeft Vietnam meer aan het akkoord dan de EU, omdat de handelsstroom vooral van oost naar west gaat (zie kader).

‘Edam Holland’ voortaan beschermd

Maar volgens Brussel gaan ook de Europese exporteurs erop vooruit. Zo zijn 169 geografische aanduidingen, van Parmaham tot kaas met het stempel ‘Edam Holland’ of ‘Gouda Holland’ voortaan ook in Vietnam beschermd. Andersom geldt dat voor onder meer de alhier wellicht wat minder bekende Buôn Ma Thuột-koffie.

Tegenstanders van de overeenkomst wijzen op de mensenrechtensituatie in Vietnam, waar de communistische partij geen tegenspraak duldt. Zo is journalist en blogger Pham Chi Dung in november gearresteerd nadat hij het Europees Parlement had opgeroepen om ratificatie van de handelsovereenkomst op z’n minst uit te stellen.

“Het is voor GroenLinks onacceptabel dat de EU dit handelsakkoord ratificeert voordat mensenrechtenschendingen in het land voldoende zijn aangepakt”, stelt Europarlementariër Bas Eickhout. De Europese Groenen, die vandaag tegen zullen stemmen, vinden ook de duurzaamheidsafspraken te vrijblijvend.

Bron van zorg

Daartegen brengen de voorstanders in dat die situatie heus niet verbetert als dit akkoord er niet komt. “De mensenrechten blijven inderdaad een bron van zorg”, zei ook EU-handelscommissaris Phil Hogan tijdens het debat in Straatsburg.

De Ier wees op de gemaakte afspraak dat de EU de handelsovereenkomst eenzijdig kan opzeggen als een verslechterde mensenrechtensituatie daarom vraagt.

Voor het zuivere handelsonderdeel van het akkoord volstaat ratificatie door het Europees Parlement. Een apart akkoord over de immer omstreden bescherming voor investeerders moet de komende jaren nog langs alle nationale (en soms regionale) parlementen.

Vietnam is de zestiende handelspartner van de EU

Vietnam telt 95,5 miljoen inwoners en is qua omvang de zestiende handelspartner van de Europese Unie. In 2018 exporteerde Vietnam voor 38,1 miljard aan goederen naar de EU. De EU-export in omgekeerde richting bedroeg 11,1 miljard. Evenwichtiger, en veel kleiner, is de handel in diensten: om en nabij de 2 miljard euro, in beide richtingen.

De EU-export bestaat vooral uit groot materieel zoals hightech-machines en vliegtuigen, maar ook medicijnen. Uit Vietnam betrekt de EU met name telefoontoestellen, elektronica, schoenen, textiel, koffie, rijst, vis en meubels.

.

Christoph Schmidt
Uit: Trouw, 12.02.2020