Thanh Tâm

Peter van Straaten thắng giải “Vết Mực” (Inktspotprijs) 2016

Họa sĩ biếm họa chính trị nổi tiếng Hòa Lan, Peter van Straaten, đã được hội đồng xét duyệt giải “Vết Mực” năm 2016 chấm hàng đầu với bức họa có tên “Vluchtelingen” (người tị nạn).

Bức biếm họa “Người Tị Nạn” với câu nói của một bà trùm khăn Hồi giáo nói với bà hàng xóm: “Tôi không phải là người tị nạn. Tôi ở suốt cả 20 năm cạnh bà mà.”

Đây là lần thứ năm Peter van Straaten được giải thưởng này. Lần đầu tiên (cũng là lần thành lập giải Vết Mực) là năm 1994, ông được trao giải nhất. Những lần sau là 1997, 2003, 2010. Giải 2016 cũng là giải cuối cùng của ông vì ông hiện đang bị bệnh nặng và đã giảm mức sáng tác đến tối đa.

Peter van Straaten sinh năm 1935 tại Arnhem. Ông bắt đầu tạo được chú ý qua những bức minh họa cho tờ báo trong trường ông học. Bắt đầu sự nghiệp bằng nghề biếm họa vào năm 1958 trên báo Parool, suốt trong gần 60 năm hàng ngàn bức biếm họa dựa trên tin tức thời sự nổi bật hay những mảng đời sống trong giới trung và thượng lưu Hòa Lan của ông đã là một mục thường xuyên không thể thiếu của tờ báo. Từ năm 1968 ông cũng vẽ cho tạp chí Vrij Nederland. Những bức họa của Peter van Straaten đơn giản mà thâm thúy, vừa hài hước vừa châm biếm, nhất là chúng có thể được diễn dịch theo nhiều cách. Phong cách vẽ của ông, những nhân vật trong bức họa, cảnh trí xung quanh làm cho người ta có thể lập tức nhìn ra “đó là biếm họa của Peter van Straaten”. Nhân vật chính của ông là một người đàn ông thượng lưu đứng tuổi có địa vị trong xã hội nhưng thiếu lòng bao dung, và một người phụ nữ (vợ hay nhân tình) xa hoa kiểu cách thời thượng nhưng chua cay và khinh người.

Như bức biếm họa “Người Tị Nạn” nói lên vấn đề tranh luận về người tị nạn đang sôi sục tại Hòa Lan và Âu châu, trong khi chuyện tị nạn đã âm thầm kéo dài cả mấy chục năm rồi. Vậy mà tới bây giờ người ta (bà hàng xóm) mới ngạc nhiên thấy có người lạ bên cạnh. Mặt khác của bức biếm họa là sự cô độc trong đời sống hàng ngày của người Hòa Lan, hàng xóm ở bên cạnh mà chẳng biết họ là ai, cả năm không thấy mặt hay chào hỏi.

Ngoài tranh biếm họa, ông còn có những truyện bằng tranh. Năm 1983 ông đã được trao giải cho truyện dài bằng tranh “Cha và Con” (Vader en Zoon) khi đó đang đăng trên nhật báo Parool (truyện kéo dài từ 1968 đến 1987 qua khoảng 5 ngàn tập!). Câu chuyện xoay quanh những trao đổi giữa người cha bảo thủ, dân giã với ông con cấp tiến, lăn lộn trong xã hội.

Peter van Straaten cho biết sẽ không có mặt trong buổi trao giải vì lý do sức khỏe. “Tôi rất ngạc nhiên và lần này thực sự là lần cuối cùng. Tôi đã kiệt lực,” ông nói.

Thanh Tâm